Współczesna medycyna niejednokrotnie święciła triumfy dzięki wynalezieniu i powszechnemu zastosowaniu antybiotyków. Te leki zrewolucjonizowały leczenie infekcji bakteryjnych, ratując życie milionów ludzi na całym świecie. Jednak sukces ten staje dziś przed poważnym wyzwaniem – narastającą antybiotykoopornością.
Antybiotykooporność to zdolność bakterii do przetrwania i namnażania się mimo działania leków, które normalnie powinny je zniszczyć lub zahamować ich wzrost. Oporność ta nie wynika z „odporności” człowieka, lecz z adaptacji bakterii, które dzięki mutacjom genetycznym lub wymianie materiału genetycznego z innymi drobnoustrojami, uczą się „unikać” działania antybiotyków.
Zjawisko to sprawia, że infekcje, które dotąd były łatwe do wyleczenia, stają się poważnym zagrożeniem zdrowotnym. Co więcej, antybiotykooporne szczepy bakterii rozprzestrzeniają się coraz szybciej, także w placówkach ochrony zdrowia.
Główną przyczyną antybiotykooporności jest niewłaściwe stosowanie antybiotyków:
- przepisywanie ich bez wyraźnej potrzeby (np. przy infekcjach wirusowych),
- niepełne lub przerywane kuracje,
- stosowanie leków pozostałych z poprzednich terapii,
- samoleczenie bez konsultacji z lekarzem.
Nie bez znaczenia jest także nadmierne użycie antybiotyków w hodowli zwierząt oraz brak higieny w placówkach ochrony zdrowia, co sprzyja rozprzestrzenianiu się odpornych szczepów.
W walce z antybiotykoopornością kluczowe znaczenie ma edukacja i świadome działanie – zarówno ze strony pacjentów, jak i personelu medycznego. Co możesz zrobić:
- Uczestnicz w programach edukacyjnych, np. takich jak te organizowane w ramach Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków.
- Przestrzegaj zasad higieny – regularnie myj ręce, szczególnie po powrocie do domu czy kontakcie z osobami chorymi.
- Wykonuj szczepienia ochronne, które pomagają uniknąć wielu infekcji.
- Dbaj o odporność – zbilansowana dieta i regularna aktywność fizyczna to podstawa.
- Unikaj zatłoczonych miejsc w sezonie infekcji.
- Stosuj antybiotyki tylko na wyraźne zalecenie lekarza – nigdy nie naciskaj na przepisanie ich przy grypie czy przeziębieniu.
- Zawsze kończ zaleconą kurację antybiotykową.
- Nie stosuj leków „z zapasów” – każdy antybiotyk powinien być dopasowany do konkretnej infekcji.
Warto pamiętać, że antybiotyki są skuteczne wyłącznie w leczeniu infekcji bakteryjnych. Nie pomagają przy chorobach wirusowych, takich jak przeziębienie, grypa czy ostre zapalenie gardła. Decyzję o ich zastosowaniu powinien podejmować wyłącznie lekarz – najlepiej po wykonaniu antybiogramu, czyli badania określającego wrażliwość bakterii na dany lek.
Antybiotykooporność to nie odległy problem przyszłości, ale realne zagrożenie tu i teraz. Tylko wspólne, świadome działania – pacjentów, lekarzy, instytucji – mogą zatrzymać rozwój tego zjawiska. Dbajmy o siebie i przyszłe pokolenia, stosując antybiotyki z rozwagą.
Źródła: Antybiotykooporność. Czy stoimy u progu ery postantybiotykowej? https://instytutmikrobiomiki.pl; ; Antybiotyki i co dalej? https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/antybiotyki-i-co-dalej.html; Narodowy Fundusz Zdrowia „Jak racjonalnie stosować antybiotyki”; „Raport Monitorowanie zużycia antybiotyków w lecznictwie zamkniętym za rok 2023” ; 5. Profilaktyka antybiotykoodporności. https://www.gov.pl/web/psse-warszawa/profilaktyka-antybiotykoopornosci
Opr. Renata Bech
Fot. Pixabay
